Waar bouwmateriaal vaak al hergebruikt wordt, is dat bij groen anders. Bij nieuwbouw, renovatie of sloop van een woonwijk wordt het bestaande groen in voor en achtertuinen vaak vernietigd. Dat moet anders, vinden ze bij de Stichting Struikroven. Het levert ze de juryprijs op voor Brabantse Circulaire Innovatie van 2022 en dit jaar een nominatie voor de Gelderse Circulaire Innovatie Top 20.
Het uitgangspunt van Struikroven is simpel: bestaand groen dat moet wijken elders een ander leven geven. Elk jaar gaan honderden voetbalvelden aan bestaande struiken en groen verloren omdat het moet wijken voor sloop of renovatie van woonwijken. De stichting redt het bestaande groen uit verdwijnende voor- en achtertuinen en geeft het in de omgeving een andere bestemming: struikroven.
Het idee ontstaat enkele jaren terug als Bernice Kamphuis ziet hoe, bij de sloop van huizen achter haar woning, het groen uit de tuin van de oude woningen dreigt te verdwijnen. Ze pakt dit op en maakt er, in samenspraak met de woningcorporatie, een buurtactiviteit van en redt zo het groen. Kamphuis komt er daarna achter dat het overal gebeurt: waar gesloopt wordt, verdwijnen mooie volwassen planten, terwijl buren uit aangrenzende buurten in de auto stappen om nieuw groen bij het tuincentrum te kopen.
Biodiversiteit en sociale cohesie
“Vanuit die twee gedachten is de stichting opgezet door Bernice Kamphuis en Anneloes Fleuren”, vertelt Iris Blom van de stichting. “Enerzijds dus het behoud van biodiversiteit, planten krijgen meer waarde als ze ouder worden: ze geven steeds meer schaduw en bufferen steeds meer water. En de tweede is de sociale cohesie. De samenwerking in de buurt waar rond de sloopoverlast toch wat moois ontstaat.”
De missie van de stichting is dat struikroven een vast onderdeel wordt van elk sloop-, nieuwbouw- of renovatieproces in Nederland. Ze komt in actie in opdracht van gemeenten, woningcorporaties en projectontwikkelaars. Struikroven mobiliseert vervolgens buurtbewoners om mee samen te werken en slaat zo diverse vliegen in één klap: bewustwording en betrokkenheid bij de bewoners, klimaatbestendiger buurten, sociale binding in de buurt en circulair groen in de bouwopgave.
“We werken niet alleen in opdracht van, meestal initiëren onze struikrovers zelf hun acties door locaties op te sporen. En soms worden ze er door bewoners al over aangesproken: daar wordt gesloopt, daar verdwijnen woningen”, legt Blom uit. “Of een project vloeit voort uit een proactief contact met woningcorporaties: die laten ons weten als iets op de nominatie voor sloop staat.”
Struikrovers in actie
Zodra er een opdracht is, rukt de lokale Roversbende uit. Dat team bestaat idealiter uit drie personen, die betaald, al dan niet in deeltijd, voor de stichting werken: eentje houdt de tijdlijn in de gaten en regelt de organisatie, eentje brengt zijn buurtkennis in om de buurt te activeren en de derde zorg voor de groenkennis.
“Na aanname van de opdracht gaan we dan eerst kijken wat er staat, de groenscan: we kijken wat er in aanmerking komt voor verplaatsing. En qua planning kijken we wanneer het struikroven zou kunnen. Het is wel seizoensgebonden, de planten hebben vooral in de koude maanden, als ze in rust zijn, de grootste overlevingskansen bij verplaatsing.”
“Vervolgens brengen we de samenwerking met de lokale spelers op gang: welke maatschappelijke organisaties zijn er in die buurt betrokken, welke Facebookpagina’s zijn er, wat leeft er ter plekke, welke vrijwilligersorganisaties zijn actief en kunnen worden ingezet. We plannen de datum en bepalen of één dag voldoende is. En dan starten we het lokale communicatietraject.”
Planten verdelen
Op de dag van het struikroven begeleidt het team de actie. Ze vraagt bewoners zelf een schep en kruiwagen mee te nemen en wijst hen ter plekke op de beschikbare planten. Verder laten ze zien hoe je het groen op de juiste manier uitschept. “Je ziet dan ook ter plekke een samenwerking ontstaan, mensen helpen elkaar, wijzen elkaar de weg, tippen elkaar. Dat is mooi om te zien”, vertelt Blom.
Als niet al het opnieuw inzetbare groen een nieuwe eigenaar vindt, zorgt Struikroven voor een andere bestemming. Soms benaderen ze scholen, sportverenigingen of de gemeente of die groen willen hebben en anders wordt het tijdelijk ondergebracht in een Roverstuin. “Dat is een logeertuin waar planten onderhouden worden en gratis tot beschikking komen van bewoners.”
Opleiden en opschalen
In elke regio wil de stichting een Roversbende die verantwoordelijk is voor de acties, de Roverstuin en de regionale community. “We willen een betere dekking in het land en roverspacten sluiten met bedrijven en gemeenten, zodat ze het struikroven in hun systeem opnemen. We wegen nu eerst af of we ons vooralsnog met onze huidige groep focussen op uitbreiding in de huidige regio’s of dat we via een nieuwe opleidingsronde al verder willen uitbreiden naar die landelijke dekking.“
“We willen onze doelen in drie jaar bereiken”, kijkt Blom naar de toekomst. “De eerste jaren waren Bernice en Annelies met zijn tweeën, daarna deden we het met vijf mensen. We zijn vorig jaar gestart met de Struikroven Academy waar we mensen opleiden tot struikrover in hun eigen regio. Daardoor hebben we een sprong gemaakt naar 38 actieve struikrovers nu.”
